جلسه اول: سوره حمد

متن زیر برگردان فایل فوق توسط هوش مصنوعی و بدون ویرایش، حاوی اشکالات زیادی است.

سلام علیکم و رحمة الله

بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین صلی الله علی محمد و آله طاهرین اللهم صل علی محمد و آل محمد

مجلس با عظمتیست و اساتید معظم حضور دارند و پیشینه مجلس هم پیشینه بسیار باشکوهی بوده و اساتیدی اساتید بزرگی اینجا سخن می‌گفتند و در یعنی بنده در این اندازه نیستم که در این محفل و مجلس سخن بگم و به خصوص اینکه سخن از تفسیر به میان بیاید هرچند معتقدند که کلمه تفسیر کلمه دقیقی نیست کلا و تفسیر یعنی پرده برداشتن از چیزی که ابهام دارد و قرآن مجید الهام ندارد مبهم نیست بلکه کتاب مبین است کتاب آشکار است و نیاز به مفسر ندارد تنها نیاز به تدبر دارد هر انسانی در قرآن هدف تدبر کند بهره خود را می‌برد آید را می‌گیرد و راه را پیدا می‌کند قرآن تدبر می‌خواهد و همه انسان‌ها این شأنیت را دارند که در این کتاب عظیم تدبر بکنند این به لحاظ لغوی بود که عرض کردم تفسیر به لغوی یعنی پرده برداشتن از چیزی که ابهام دارد بنابراین به باور من کلمه دقیقی نیست که کسی بگوید من قرآن را تفسیر می‌کنم دیگه گفتم هر کس بگوید تا چه برسد حقیری که خوب خیلی هم مبتدی هستند بنده بنابراین نمیخوام تفسیر و سه کلمه اش را درست نمیدونم اگر در خدمت عزیزان و اساتید معظم هستم حاصل تدبر خودم را بیان میکنم و میگم این را فهمیدم از قرآن مجید البته با اینکه قرآن آشکار است و روان است ولی در عین حال ممکن است ذهن قاصر حقیر کوتاهی از حقیر باشد و به خطا هم برود برداشت نادرستی هم داشته باشند کما اینکه از هر کتابی هر چقدر ساده و روان باشه ممکن است که انسان اشتباه برداشت بکنه کما اینکه پیش می‌آید که مطلبی که در روزنامه نوشته میشود انسان خطا برداشت میکنه یه مطلب ساده را هم ممکنه انسان یعنی اشتباه برداشت کنه و نیاز داشته باشه که دوباره به خونه تدبر بیشتر بکنه این ضرورتاً یه مطلب پیچیده نیست که آدم را به اشتباه می‌اندازد مطلب ساده هم ممکن است بنده عرض می‌کنم خدمتتون که ببینید به عنوان مثال عرض می‌کنم یک سوره قرآن سوره عصر یک سوره است بنده عرضمین است که این سوره کل هدایتی که انسان نیاز داره با همه کوتاهی اش بیان کرده قرآن کتاب هدایت است هیچ نام دیگری نمی‌تونیم روش بگذاریم کتاب هدایت به سوی رستگاری سوره کوتاه عصر به راحت یعنی هدایت بشر را در بر دارد با می‌فرماید بسم الله الرحمن الرحیم والعصر خوب ما ممکن است بایستیم ساعت‌ها وقت صرف کنیم که مقصود از عصر چیست کما اینکه مفسران خیلی بحث کردن که مقصود است عصر چیست خیلی هم ساده می‌توانستیم بگیم مقصود از اصل مقصود از وها چیست مقصود از و چیست و نهار چیست و همه وقتهای شبانه روز که خداوند قسم خورده خدا که قسم حسن اشرف فرق نداره که قسم به همون بعد از ظهر بگو تمام بشه خیلی روش مؤنث هرچی میخواد باشه قسم به بعد از ظهر هیچی خیلی وقت الانسان لفی خسر الا الذین آمنو وملو صالحش ان الانسان لفی خسر انسان در زیان الا الذین آمنو وصالحات و تواصو بالحق و تواصو صبر هر چی لازم هست برای دینداری گفته چیز دیگری لازم نیست الا الذین آمنو مگر انسان کار است مگر کسانی که آمنو یعنی به حقیقت گردن نهادن تسلیم حقیقت شدند و تسلیم حقیقت العقایق شدند و اعمال نیکو انجام داد تسلیم حقیقت شدن و عمل نیکو انجام دادن و توصیه به حق کردن را هم به حق پرستی توصیه کردند و صبر و اینکه مردم را توصیه کنیم و خودمون به خودمون و مردم را توصیه کنیم به اینکه هزینه حق پرستی را بپردازیم تمام شد کل دینداری همین بود تمام دینداری همین بود چیز دیگری نیاز بنابراین مطلب روشنه ممکن است روی کلمه عصرش بایستیم ساعت‌ها ولی بگیم ۲۰ معنا ولی دنباله آیه سوره کاملا روشن کاملا واضح اصلا پیچیدگی نداره قرآن مجید کتاب هدایت هست و کتاب آشکار و واضح و روشن و البته آیه از قرآن و آیاتی از قرآن می فرماید توی این کتاب تفصیل کل شی هست تبیان لکل همه چیز در این کتاب آمده است ولی می‌خوام یه نکته‌ای را خدمتتون قرآن توش همه چیز آمده است مطابق آیه ولی همین نکته را داریم که اون الواحی که حضرت موسی از بالای کوه ها میگه تحصیلم لکل شیء تفصیل همه چی توش بود چقدر مطلب میشد روی سنگ های که زیر بغل حضرت موسی بود از بالای کوه میخواست پایین بیاد رو اون سنگ ها اون هم با وسایل اون روزی با گچ چقدر میشد مطلب نوشت چقدر به هر حال چند تا سنگه و یه مقداری با گچ نوشت حالا چی نوشته بودن با اون اون زمان تفصیل لکل شیء و البته مفسران ما میگن و شواهدی هم همین را نشون میده که عرض کنم خدمتتون که الواح همون توراته الواحی که حضرت موسی همانطور شواهد نشون میده واقعا همین جوری هست یعنی سه دسته آیه داریم سخن از الواح میکنه برخی سخن از تورات بعضی سخن از کتابی که به موسی دادیم این سه دسته را داریم این سه دسته را که کنار هم میزاریم شواهد نشون میده که یکی هستند خوب در مورد تورات هم داریم که کل شهر همه چی بوده چرا تا الباح همه چی بوده هرچی که ما نیاز داریم برای هدایت و رستگاری لازم نیست ضرورتاً در یک کتاب خیلی طولانی ممکن است در یک سوره کوتاه همه آنچه که ما برای هدایت نیاز داریم بهمون بده همش را ممکن است بنده میخوام از سوره حمد شروع کنم ولی باورم این هست که هر چه که برای هدایت و رستگاری انسان لازم است همین سوره حمد درش هست سوالی را می‌خوام مطرح بکنم بعد از جنگ احد یک عده شایع کردن تو جنگ احد که پیامبر به شهادت رسیده اونجا آیه نازل شده که چی و ما محمد الله رسول انقلاب پیامبرش پیامبرانی اومدن آیا اگر بمیرد یا کشته شود برمیگردید به عقب از زمان جنگ احد کی بوده زمان سال سوم هجری اون زمان که بعدش سوره‌های بسیار مهم می‌آمده سوال این است آیا مردم هدایت شده بودند به وسیله قرآن اون سال یا هدایت نشده بودند می‌فرماید که آی پیامبر شایع کردند پیامبر به شهادت رسیده دست از ایمانشون برداشتند قرآن میکنه میگه خوب ممکن است پیامبر هم به شهادت برسه آیا اگر به شهادت رسید برمیگردید همون شکلی که اول بودید مسیر زندگیتون عوض شده دیگه تو مسیر نور قرار گرفتید خوب تا اونجا که قرآن آیات صور سوره های مهمی از قرآن هنوز نیامده بود ولی هدایت شده بودند مردم یا نه هدایت تمامه چرا برای اینکه دو سه تا روایت حالا اشاره‌ای می‌کنم به بحث مقدم هستیم اصلا ما چرا نیاز داریم به پیامبر چرا نیاز داریم به قرآن چرا باید این قرآن را بخونیم که چی بشود چه کتاب امام کاظم علیه السلام یعنی حضرت بخونم و بعد اشاره بکنم به فرمایش مولای متقیان علی امام کاظم علیه السلام در کتاب شریف تحف العقول یه وصیتی داره ما به عباده یعقلون الله خداوند همه این انبیا و این پیامبران را فرستاد به سوی بندگان خودش که چی بشه هدفش چی بود از اینکه پیامبران را فرستاد که این انسان‌ها درباره خدا تعقل کنند الله یه تلنگری بزنند به عقل بشریت همه رو فرستاد الله این رو اینجا بفرما امام علی علیه السلام هم در خطبه اول نهج البلاغه می فرماید چی تا پیمان فطرت را یاد انسان‌ها بیارند و یسیرو لهم دفاع انسانها را استخراج بکند خود قرآن مجید هم بارها و بارها مکرر و مکرر می فرماید ذکر للعالمین این قرآن یادآوریه یه چیزی نیست که عقول بشریت ازش بیگانه باشه نه یه چیزی نیست که تو این قرآن یه چیزی نیومده که انسان ها وقتی میشنوند شگفت زده بشن عقل و فطرت بشر یعنی قرآن که پیامبرش هم مزین انما انت مذکر تو فقط یادآوری کننده است انسان‌ها یادآور قرآن یادآوری کننده است پس معلوم میشه قرآن مجید پیامبران اومدن عقل و فطرت بشریت را بیدار بکنند این بیدار شدن عقل و فطرت ممکن است به چه وسیله رخ بدهد این کار اصلی‌ست البته کارهای دیگری پیامبران کردن خیلی مهم اون بحث ندارند کار اصلی اصلی پیامبران این بوده که یه تلنگری بزنن به عقل و فطرت ما آنچه که در فطرت ما هست کار بکنند آنچه که در عقول مون هست بیرون بیارد این کار اصلی است این کار ممکن است با سوره حمد انجام بگیرد و ممکن است که با یه سوره دیگر سوره عصر انجام بگیرد و ممکن است که با یک آیه انجام بگیرد این تلنگر به فطرت ما تلنگر به عقل ما را به حرکت واداره که همون معنای هدایت است همون معنای هدایت است اگر تلنگری به عقل و فطرت زده بشه فطرت یادآوری بشه عقل بیدار بشه دنبال بکنه مطالب ساده است روانه وباید بود و همین جوری باید زندگی کرد اینجوری خیلی امر سر راست و روشن نیست اینجاست که خانم سوره کمی درباره سوره حمد خدمتتون آغاز بکنم البته امروز یک کلمه درباره سوره حمد تعبیرهای عجیبی داریم غیر از تعبیر میدونید که در برخورد تو اسلام با هیچ سوره‌ای مثل سوره حمد برخورد نشده جدای از روایاتی که درباره ارزش این سوره داریم خوب ما مکلف و موظفیم که در شبانه روز ده بار این سوره را بخوانیم و هیچ سوره دیگری جاش را نمی‌گیرد هیچ سوره دیگری جای سوره حمد را نمی‌گیرد سوره یرحمد جایز هر سوره‌ای را می‌گیرد ولی هیچ سوره‌ای جای سوره مضمون روایت است که نه سوره حمد یعنی چرا باید دید اینقدر سوره حمد مهمه فاتحة الکتاب آغاز کتاب است و ام الکتاب است آیه کتاب است مادر کتاب است اساس کتاب است تعبیرهای خیلی زیادی داریم درباره سوره حمد بنده عرضمین هست که در سوره حمد یک دینداری بسیار کامل آمده است سوره حمد یک دینداری کامل است یه دینداری هرچی برای دینداری نیاز است در سوره حمد آمده است به همین خاطر بعضی روایات داریم که کتاب و مجمع نقل کرده مجمع البیان که روایاتی هم داریم که اساس کتاب است که در اون روایت داریم که سوره حمد اساس کتاب است پایه کتاب است و بسم الله پایه سوره حمده اساس سوره و بخوام این نکته را الان عرض بکنم خدمتتون امروز جلسه اول مجبور بودم مقدماتی همین بحث بکنم خدمتتون عرض کنم خدمتتان شاید کسی بگوید بسم الله بسم الله چطوری شده که میگه بسم الله که خود این به روایت شیعه که از ائمه اطهار گرفتند بلا تو همه صور قرآن خودش یک آیه است و جز صورت به روایت یعنی طبق نظر شیعیان عالمان شیعه که از ائمه اطهار علیهم السلام گرفتند برادران اهل سنت نه تو این مسئله اختلاف دارند آیا بسم الله را آیه‌ای است یا نیست بحث‌هایی دارد ولی شیر میگوید و آیه از قرآن و مثلاً وقتی که میگن سبمانی سبع سوره حمد ۷ آیه است اون‌ها که بسم الله را جز سوره نمیدونن مجبور شدند اون سوره آیه آخر را که صراط آیه دیگری به حسابش بیارند هفتم درست بشه به هر حال بسم الله هم صور قرآن مون با بسم الله شروع میشه هممون دستور دادن که هر کاری میخوای آغاز کنیم بسم الله آغاز کن بسم الله بگو و حتی پیامبر مون وقتی که اولین وحی اولین آیه بشن نازل شده و اولین دیدار با فرشته وحی براش حاصل شده بهش گفته بسم ربک الذی خلق بخوان به نام پروردگارارت یعنی چی به نام یعنی چی می‌خواهم خدمتتون اول فرمایش دوتا مفسر دوتا تفسیر معاصر را بخونم و با اجازتون یک کمی باش مخالفت بکنم بگم به نظر من مقصود از بسم الله این نیست اول تفسیر اول تفسیر شریف المیزان را بخونم ترجمه فارسیش را به تیکش آوردم وقتی می‌خوان ایشون تفسیر سوره حمد بکنن می‌فرمان که اولش بسم الله الرحمن الرحیم بسیار می‌شود که مردم عملی را که میکند و یا می‌خواهند آغاز آن کنند عمل خود را با نام عزیزی و یا بزرگی آغاز میکند عرفاً مردم دنیا با نامه یک عزیزی با نام یک شخصیت مقدس با یک کسی عمل خودشون را آغاز میکند خود را با نام عزیزی و یا بزرگ آغاز می‌کنند تا به این وسیله مبارک و پرحثر شود و نیز آبرویی و احترامی به خود بگیرد این عمل در واقع فرمایش مرحوم علامه رحمت الله علیه این است که حالا میگه همه مردم جهان بسیارند کسانی که کارشون با یک کسی که آبرویی داره چی با نام او شروع می‌کنند تا کارشون متبرک بشه آبروی بگیره امثال اینها و یا حداقل باعث شود که هر وقت نام آن عمل و یا یاد آن به میان می‌آید به یادم عزیز نیز بیفتند مردم دنیا زیادند که کارشون را با نام یه شخصیتی عوض شروع می‌کنند که هم متبرک بشه کارشون به اون نام هم حداقل وقتی کار می‌خوان انجام بدن یاد او بیفتن یک اثری براشون داشته باشه ایشون عین می‌فرماد عین این منظور را در نام گذاری ها رعایت می‌کنند درست هم هستیم مثلا اسم بچه مون را میزاریم فرزندمون را میذاریم حسن و حسین محمد علی فاطمه زهرا تا هم متبرک بشه تبرک بجوییم هم عرض کنم خدمتتون که به یاد این بزرگان هم بیفتیم و یا خانه و یا موسسه‌ای را می‌فرماد به نام می‌گذارند و بعد می‌فرماید که در واقع اینکه ما با بسم الله شروع می‌کنیم مرحوم علامه بسم الله از همین باب هست معتبره بشن کارمون امثال اینها این فرمایش مرحوم علامه بود در میزان فرمایش صاحب نویسندگان تفسیر نمونه فارسی اینگونه میخونم میان همه مردم جهان رسم است که هر کار مهم و پر ارزشی را به نام بزرگی از بزرگان آغاز می‌کند یعنی آن کار را با آن شخصیت مورد نظر از آغاز ارتباط می‌دهند ولی آیا بهتر نیست که برای پاینده بودن یک برنامه و جاوید ماندن یک تشکیلات آن را به موجود پایدار و جاویدانی ارتباط دهیم که فنا در ذات او راه ندارد خب از میان تمام موجودات آنکه ازلی و ابدی است تنها ذات پاک خداست صاحبان تفسیر نمونه میخوان بفرما که در واقع همونطوری که مردم دنیا تبرک میجویند به یک نامی ما هم به نام بزرگ‌ترین شخصیت که خدای تعالیست تبرک می‌جوییم بنده می‌خواهم عرض بکنم با عرض پوزش با این دوتا بسم الله بسیار بالاتر از این هست و معنای بسیار بالاتر از تبرک جستن داره صنف تبرک جستن نیست بلکه در کلمه بسم الله اصل دیانت چطور توحید ناب است نهفته است بسم الله یعنی توحید و از این میخوام نمونه های بیارم خدمت خدمتتون که نخیر در ملل جهان یک گونه دیگری هم به نام را به کار می‌برند وقتی میگویند به نام آیه از قرآن را بخونم خدمتتون آیه دیگر را بخونم به نام به چه شکلی به کار رفته توی قرآن یه جای دیگری یه نمونه می‌خوام براتون از انجیل بخونم در انجیل متی آمده است که حضرت عیسی به حواریان می‌گوید به حواریون خودش می‌گوید آیات آخر انجیل مداح است میگه بروید و به نام پدر و پسر و روح القدس مردم را تعمید دهید وقتی که میخواد کسی مسیحی بشه غسلی می‌دادن که غسل تعمید اسمش هست غسل می‌دادن برای وارد شدن توی مسیحیت ما هم داریم مشابهش را شکست مسلمان می‌شه مثلاً کافرین به هر حال میگه به غسل تعمید می‌دادن میگه بروید به حواریون میگه به نام پدر به نام پدر و پسر و روح‌القدس این آیه این جمله حالا خودشون میگن آیه به همین خاطر حالا این فقره این جمله معناش چیه بروید به نام چی ازش می‌فهمید برید به نام اونها مردم را یعنی حواستون باشه خودتون هیچ وسط نیستید شما هیچ کاره اید شما این را به مردم بیان کنید برای مردم بگویید که ما کاره‌ای نیستیم ما یه ابزاریم ما یه وسیله هستیم ما کاره‌ای نیستیم به نام او یعنی از طرف او یعنی همه کاره کسان دیگری هستند یه مثال از اونجا معنای به نام این کار را بکنید معناش اینه که توجه داشته باش گوینده سخن و کسی که کاری را انجام میدهد باید حواسش باشه که داره میگوید من هیچ کاره ام و یک قدرت یک نیرو یک شخص یک به نام او یعنی اوست که همه کار است او بخواهد میشود او نخواهد نمی‌شود به اسم او یعنی به ذات او اسم خیلی درباره‌اش بحث شده که اسم اینجا یعنی چی منم نمیخوام واردش بشم ولی علم آدم اسما چه تفسیری کردن درباره اش آها حالا اینجا یه نمونه مثال عرفی این مربوط به این زمان خودمون بزنم راجع بسم الله یعنی به نام یک کسی یا چیز رئیس جمهور اسبق جناب آقای خاتمی رفت و در سازمان ملل این جمله را من به نام جمهوری اسلامی ایران اگر اشتباه نکنم و به نام ملت ایران پیشنهاد می‌دهم که سال ۲۰۰۱ سال گفتگوی تمدن‌ها باشد این جمله یه جمله عرفی‌ست به نام ملت ایران یا به نام جمهوری اسلامی ایران من پیشنهاد میدم ازش چه برداشتی میشود طرف گوینده چیو میخواد القا بکنه القا نظر شخصی نیست من این وسط نیستم که دارم این پیشنهاد را میدم پیشنهاد یک کشوره یک ملت می‌خواد خودشو حذف کنه من شخصی فکر نکنید یه پیشنهاد شخصی است به نام یعنی این اینو میخواستم معنای عرفی رو عرض بکنم خدمتتون و بعد برم سراغ آیه قرآن و بگم چرا این شکلی عرض میکنم چرا میگم وقتی میگه بسم الله میگوییم بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند چرا بگم توحید درش نهفته است نه صرفاً تورک جستن توحید درش نهفته است یعنی ما یعنی اسباب یعنی همه می‌رود کنار یک آیه‌ای را خدمتتون میخونم سوره هود آیه ۴۱ حضرت نوح علیه السلام دو تا مثال یکی از ادیان ثابت یکی هم از عصر حاضر ولی حالا یکی از خود قرآن مجید و قال کبو فیها بسم الله مجراها و موسی بسم الله مجراها و مراها سوارش بشید سوار کشتی بشید ادخلو فیها سوار کشتی بشیدبسم الله مجراها و مرساها به نام خداست چی حرکت این کشتی و لنگرگاه این کشتی به نام اوست حرکت کشتی و توقف کشتی لنگر انداختن کشتی حرکتش و سکونش بسم الله است یعنی به نام اوست یعنی هیچ عامل دیگری تاثیر ندارد مطمئن باشید با اطمینان سوارش بشوید سوار این کشتی با اطمینان قطترین کشتی را تهدید نمی‌کند چرا چون بسم الله مجراها و مرسا‌ها چون دقیقاً بسم الله را به کار برده چون به نام اوست به نام اوست یعنی اوست ببینید مجرا حرکت این کشتی و توقف این کشتی به نام اوست یعنی هیچ عامل دیگری این وسط نیست حرکت دهنده متوقف کننده همه چیز دست اوست اینجاست که وقتی که خداوند اولین سوره را هم به اولین آیات را خطاب به پیامبر عظیم‌الشأن ما نازل می‌کند می‌فرماید اقرا بسم ربک الذی خلق باز یعنی تو شخصیت بزرگ خیلی بزرگی ها برگزیدنت خیلی بزرگ بودی که برگزیدنت و پیامم را به تو دادم تو این ظرفیت را داشتی و تنها تو داشتی که این پیام را به بشریت برسانی ولی با این حال بخوان ولی بسم ربک الذی خلق او خداست تنها به نام او تنها تنها به نام او هر کاری را انجام می‌دهی انجام بده یعنی چی هر کاری را یعنی فقط تبرک به گمان من نه همه سخنم اینه نه یعنی فقط تبرک جستن به نام او نخیر یعنی این باور را داشته باش بسم الله کسی که می گوید این باور را دارد که نام الله یعنی ذات الله تنها اوست که موثر است لا موثره فی الوجود الا الله یعنی من که می‌خواهم این کار را فلان کار را انجام بدهم چون نام موثر الوجود الا الله اگر او بخواهد عمل من انجام می‌شود و اگر اون نخواهد انجام نمی‌شود من انجام می‌دهم و ما رمیت ما رمیت ولاکن الله رما من تیر زدم که درست است دقیقا همین جور است چون تنها اوست تنها ها اوست و کسی که میگوید بسم الله اول اول عملی بنده برداشتم از آیه این است این معنای اگر معنای سوره حمد را ببینیم حمد به نظر من یعنی گوهر اسلام سوره حمد یعنی گوهر اسلام یعنی تمام پیامبر اسلام تو این سوره نهفته است و اون وقت فرموده اساسش تازه یه اساس قرآنه اساسش بسم الله چگونه من می‌توانم تبیین کنم بسم الله را که تازه از سوره حمد اساس قرآن باشد و بسم الله اساس سوره حمد باشد صرفاً آیا با اینکه بگوییم بسم الله تبرک جستن است درست می‌شود این نیست بسم الله یعنی تمام اسباب هر کاری می‌خواهی انجام بدی تمام اسباب عالم را نادیده بگیرید هیچ سببی در این عالم نیست که تاثیر گذار باشد در موفقیت تو هیچ سببی نیست به توان خودت هم تکیه نکن به قدرت خودت هم تکیه نکن تنها و تنها به نام او تکیه کن ابتدای کارش بسم الله یک چنین قصدی دارد و به گمان من به این معنا اساس سوره حمد و اساس دین است از اینکه خسته‌تون کردم عذر می‌خوام وقت اساتید معظم را هم گرفتم پروردگارا به مقربان درگاهت به ما توفیق بده که هدایت تو را درک کنیم پروردگارا به ما فهم قرآن مجید را عنایت بفرماید پروردگارا به ما بصیرت در دین عنایت بفرما پروردگارا به ما توفیق بده که نام پیامبر خاتم را درک کنید همه ما را به راه راست هدایت بفرما و صلی الله علی محمد و آل محمد اللهم صل علی محمد و آل محمد من یه سوالی که ببینید در روایات هم داریم که بسم الله ولی حالا من امشب وقتم یعنی پناه آوردم که دیدم خیلی جان نداره ولی واقعیت اینه که روی هر حرف با خود حرف با باید کلی بحث کنیم و معتقدم که اینکه چگونه بار را معنی کنیم اینکه چگونه بار معنی کنیم بای بسم الله بسیار تاثیر گذار و مهمه ولی البته ممکن ممکنه که مصداقش مصداقی هدایت بای بسم الله کلید هدایت که مصداقش علی علیه السلامه و البته عذر می‌خوام من جسارتم کردم.